"Samen met onze buurgemeenten en alle partners op het terrein kunnen we nu de strijd tegen dak- en thuisloosheid naar een hoger niveau tillen." - Lies Corneillie

In de nacht van 20 oktober 2023 werd op verschillende plaatsen in Vlaanderen, met steun van de Koning Boudewijnstichting, een telling van dak- en thuisloze mensen georganiseerd. Voor Leuven was het de tweede keer, nadat de stad in 2020 als eerste in Vlaanderen zo’n telling uitvoerde. Deze keer bundelde Leuven de krachten met de regio, om zo nog beter de omvang van de problematiek en de nood aan oplossingen te kunnen inschatten. In Leuven, Bertem, Bierbeek, Boutersem, Haacht, Herent, Holsbeek, Lubbeek, Oud-Heverlee en Rotselaar telden 48 organisaties hoeveel mensen zonder stabiele woonst er bij hen gekend zijn, onder begeleiding van KU Leuven. De telling en het rapport zijn een eerste belangrijke stap naar een sterkere bovenlokale aanpak van dak- en thuisloosheid.

Sinds 2020 bouwt de Koning Boudewijnstichting, samen met LUCAS KU Leuven, UCLouvain CIRTES en inmiddels meer dan honderd lokale besturen, een methodiek van uniforme tellingen van dak- en thuisloze personen in Vlaanderen en Wallonië uit. De resultaten van de tellingen van 2023 in Antwerpen, Gent, de regio rond Leuven, La Louvière, het arrondissement Mons-Borinage en vierendertig gemeenten van de provincie Luxemburg werden vandaag door de Stichting bekendgemaakt.

In Leuven werd deze keer geteld in samenwerking met de bredere regio. Dak- en thuisloosheid stopt niet aan de stadsgrenzen en daarom nam stad Leuven voor de nieuwe telling contact op met zijn buurgemeenten. Bertem, Bierbeek, Boutersem, Haacht, Herent, Holsbeek, Lubbeek, Oud-Heverlee en Rotselaar gingen allen in op de vraag. Op die manier werd het telgebied aanzienlijk uitgebreid en kon de omvang van de problematiek en de impact van een centrumstad beter in kaart gebracht worden. 

In de nacht van 20 oktober 2023 telden de tien gemeenten iedereen zonder stabiele woonst. Dat gaat van personen die leven in de openbare ruimte ('op straat') over personen die op korte termijn een instelling zullen verlaten en nog geen stabiele woonoplossing hebben tot mensen die tijdelijk inwonen bij familie of vrienden wegens gebrek aan eigen huisvesting. 

De telling werd uitgevoerd door zowel de klassieke hulpverlening zoals de OCMW’s en CAW Oost-Brabant maar ook heel wat andere diensten, zoals Kind en Gezin, de politie en de wijkgezondheidscentra. In totaal maar liefst achtenveertig organisaties. Dankzij begeleiding van LUCAS KU Leuven kon de telling op een wetenschappelijk onderbouwde en uniforme wijze gebeuren.

De resultaten voor de regio ​

​Op het niveau van de regio, dus de tien gemeenten samen, werden in de nacht van de telling 780 mensen geteld die geen stabiele woonst hadden of dakloos waren. 42 van hen hebben nog een woning maar dreigen die binnen de maand te verliezen. 214 van deze personen wonen in bij familie of vrienden, 132 in opvang of tijdelijk verblijf. Het gaat in totaal om 633 volwassenen, en 147 kinderen die direct betrokken zijn (dus dezelfde verblijfplaats als hun ouder(s) delen). Geen van deze kinderen moet in de openbare ruimte overnachten, maar ze wonen bijvoorbeeld in bij familie of vrienden of verblijven in noodwoningen. Een vijfde (21%) van het totale aantal zijn jonge mensen tussen 16 en 25 jaar oud. Opvallend is het hoge aandeel van personen met geestelijke gezondheidsproblemen en de toename van personen die een instelling (psychiatrische ziekenhuizen, jeugdhulp, gevangenis …) verlaten zonder een stabiele woonoplossing.

De resultaten voor Leuven ​

​Voor Leuven, dat in 2020 al een eerste telling had georganiseerd, werd nu voor de tweede keer geteld. Gezien de methode van een point-in-time telling, waarbij de situatie op één specifiek moment in kaart wordt gebracht, is het niet evident om de telling over de jaren heen te vergelijken. De interpretatie van de cijfers moet dus met de nodige zorg gebeuren. Specifiek voor Leuven stellen we een heel lichte stijging vast van het aantal mensen in een situatie van dak- of thuisloosheid. Er werden 476 volwassenen geteld (ten opzichte van 466 in 2020), het aantal direct betrokken kinderen ligt op 107 (ten opzichte van 90 in 2020). "We stellen vast dat het aandeel van mensen die een instelling verlaten zonder woonplaats heel wat groter is dan bij de vorige telling. Het aantal dreigende uithuiszettingen ligt dan wel lager dan vorige keer", zo verklaren Bieke Verlinden, schepen van zorg en welzijn, en Lies Corneillie, schepen van wonen.

Aan de slag met de regio ​

​De telling en het rapport zijn een eerste belangrijke stap naar een sterkere bovenlokale aanpak van dak- en thuisloosheid. De problematiek stopt immers niet aan de gemeentegrenzen en een aantal dak- en thuisloze personen verplaatst zich regelmatig over deze grenzen heen. Het rapport eindigt ook met de uitdrukkelijke vraag om sterker in te zetten op bovenlokale samenwerking op vlak van woonbeleid. "Dankzij het gedeelde engagement en de inzet van de tien gemeenten, kunnen we nu nog veel gerichter werken aan oplossingen voor dak- en thuisloosheid in onze regio", zeggen de schepenen. "Zowel lokaal als bovenlokaal gaan we aan de slag met de cijfers en inzichten die we nu gekregen hebben. Betrouwbare data zijn de basis voor een effectief beleid. Samen met onze buurgemeenten en alle partners op het terrein kunnen we nu de strijd tegen dak- en thuisloosheid naar een hoger niveau tillen."

"Dak- en thuisloosheid is een van de meest schrijnende vormen van armoede en uitsluiting. Het is ook een complexe problematiek, maar dat mag ons er niet van weerhouden om dak- en thuisloosheid met alle mogelijke middelen te blijven aanpakken", besluiten schepenen Verlinden en Corneillie. "Met deze tellingen houden we de vinger aan de pols en kunnen we rekening houden met nieuwe tendensen of veranderende noden. In Leuven gaan we de data gebruiken om onze lokale strategie, die we in 2021 hebben gelanceerd, te versterken en waar nodig bij te sturen, ook in samenwerking met de buurgemeenten."

Het volledige rapport over de dak- en thuislozentelling vind je op kbs-frb.be/nl/telling-dak-en-thuisloosheid-infofiche-regio-rond-leuven.