Het debat over de mogelijke naamsverandering van het Leuvense Fochplein is de voorbije dagen uitgegroeid tot een interessante discussie over de omgang met het verleden en de relatie die mensen voelen met een plek in een stad. In dat verband hebben we het voorstel geformuleerd voor het Sophie Scholl-plein. Burgemeester Tobback suggereerde als criteria voor een nieuwe naam een verwijzing naar de universiteit en naar het verenigde Europa. De persoon van Sophie Scholl beantwoordt volgens ons goed aan die criteria en biedt enorm veel mogelijkheden voor de stad om een vredesplein te creëren in het hart van de stad, en dat met een Europese dimensie. De tegenwerpingen tegen het idee van een naamsverandering zijn niet zonder belang. De vervreemding die kan ontstaan bij burgers is een belangrijk element in het debat. Of het nodig is iets te doen wat lijkt op een 'herschrijving' van de geschiedenis, is ook een interessante discussie. Maar de naamsverandering kan ook een middel zijn om niet zozeer af te rekenen met een verleden, maar integendeel aan te knopen bij een andere dimensie van datzelfde verleden en zo een brug te maken naar de toekomst. Dat mensen bij het Fochplein niet zozeer denken aan de maarschalk, maar vooral aan de klank Foch of Fosj is misschien niet erg, maar het kan ook anders. Dat bij een verandering van een centraal plein in de stad ook een andere naam zou verschijnen, biedt grote kansen om net wel een persoon te kiezen die blijvend kan inspireren voor de volgende generaties als een ander soort 'held' dan de krijgsheren van weleer. Waarom neem je dan geen persoon die actief was in het Belgisch verzet tijdens de oorlog? Die vraag hebben we vaak gekregen, en ze is ook terecht. Er zijn namen gesuggereerd als Georges Livschitz of Andrée De Jongh. Dat zijn zeer waardevolle voorstellen. Het idee om Sophie Scholl te kiezen is op geen enkele manier een keuze tegen mensen uit onze eigen geschiedenis, integendeel.

Een van de belangrijke redenen waarom we het voorstel van Sophie Scholl hebben geformuleerd is dat daarmee een Europese dimensie wordt ingebracht. Leuven heeft een geschiedenis met Duitsland, de stad leed zwaar tijdens de oorlogen. Er was echter ook een ander Duitsland, en daarvan is Sophie Scholl, samen met haar vrienden van Die Weisse Rose, een symbool. Voor de jonge naoorlogse generaties in Duitsland is Sophie Scholl een van de meest inspirerende figuren ooit. En voor mensen in heel Europa kan haar levensverhaal een ontroerend en tot nadenken stemmend voorbeeld zijn van morele moed van mensen in een erg moeilijke context.

De Europese eenmaking is en blijft voor ons een vredesproject. Vrede is in dit deel van de wereld nooit vanzelfsprekend geweest. Europa zal hopelijk altijd van 'na de oorlog' blijven. Als Leuven in het hart van de stad een plek maakt om die moedige jonge Duitse studenten te herdenken en hun verhaal bij onze jonge generaties levend te houden, zouden we op een ongelooflijk mooie manier uitdrukking geven aan het nieuwe Europa, dat dag na dag wil blijven leren uit haar gruwelijke verleden om zo de toekomst te vrijwaren.

Jan Mertens

(Deze tekst verscheen als lezersbrief in De Morgen van 25 februari 2009)