Sinds januari 2021 maakt stad Leuven gebruik van het sociaal beheersrecht en dat werpt zijn vruchten af. Het aantal leegstaande woningen in de stad daalt en verkrotte woningen worden opgeknapt. Leuven pioniert hiermee want ze ging als eerste stad in Vlaanderen aan de slag met het sociaal beheersrecht.

Het sociaal beheersrecht is een instrument waarmee de stad het beheer van leegstaande en verkrotte woningen kan overnemen. Daarbij blijft een pand eigendom van de eigenaar, maar de stad beheert de woning en verhuurt ze aan mensen in een kwetsbare situatie via het sociaal verhuurkantoor SPIT. AG Stadsontwikkeling Leuven neemt de coördinatie op zich en het sociale economiebedrijf Wonen & Werken neemt een groot deel van de renovatiewerken voor zijn rekening. Het is een manier om leegstand aan te pakken, de woningkwaliteit te verbeteren en het aandeel woningen voor wie het door omstandigheden moeilijk heeft, te vergroten. 

Stand van zaken

Begin vorig jaar keurde het stadsbestuur een eerste lijst goed met 23 woningen die in aanmerking kwamen voor deze procedure. "Een klein jaar later, in november, namen we de eerste woning in sociaal beheer. De renovatiewerken zijn ondertussen gestart. We hopen de woning te kunnen verhuren vanaf het najaar", vertelt schepen van wonen Lies Corneillie.

Dat de stad ze op de lijst zette, leverde ook voor de andere 22 woningen op. De stad kocht er vier van via het voorkooprecht en AG Stadsontwikkeling Leuven nog een vijfde. Na renovatiewerken zal de stad ook deze vijf inzetten voor betaalbaar wonen.

Eigenaars van elf andere panden op de lijst ondernamen zelf actie nadat de stad hen had gewezen op de mogelijkheid van sociaal beheer. Sommige eigenaars startten renovatiewerken, anderen zetten de woning te koop.

Voor drie panden bleek het sociaal beheer uiteindelijk ook geen oplossing en voor twee andere loopt de procedure nog. Voor één pand trok de Vlaamse overheid het besluit tot sociaal beheer in na een beroepsprocedure.

"Het uitoefenen van het sociaal beheersrecht werpt dus zowel direct als indirect zijn vruchten af en moedigt eigenaars aan om hun woning in orde te brengen. Het blijkt een krachtig instrument om leegstand en verkrotting aan te pakken en de woningkwaliteit te verbeteren, zeker in combinatie met onze progressieve leegstandsbelasting", zegt schepen Corneillie.

Begin dit jaar selecteerde de stad een nieuwe lijst met nog eens dertien woningen die in aanmerking komen voor het sociaal beheersrecht. Voor deze woningen is de stad momenteel in gesprek met de eigenaars en organiseert ze plaatsbezoeken.

Pionierswerk

"Leuven is de eerste stad in Vlaanderen die het sociaal beheersrecht systematisch en op deze schaal implementeert onder de vernieuwde wetgeving. We hopen dat weldra andere steden en gemeenten zullen volgen, want het blijkt een krachtig instrument", aldus schepen Corneillie. De stad en AG Stadsontwikkeling Leuven gaven daarom samen met Wonen Vlaanderen en de stad Sint-Truiden op de dag van het lokaal woonbeleid in juni een inspiratiesessie over sociaal beheer voor andere geïnteresseerde steden en gemeenten.

Over het sociaal beheersrecht

De stad kan woningen die niet voldoen aan de minimale kwaliteitsnormen, laten opnemen in de Vlaamse inventaris van ongeschikte en onbewoonbare woningen. Verder is er ook nog een gemeentelijk leegstandsregister met alle woningen die langer dan twaalf opeenvolgende maanden onbewoond zijn. Alles samen staan in beide registers zo’n duizend Leuvense woningen. Er zijn woningen bij die momenteel gerenoveerd worden. De stad volgt die panden actief op en heft een jaarlijks stijgende belasting.
Zo spoort de stad eigenaars aan om hun woningen snel in orde te brengen. Maar niet al deze woningen komen in aanmerking voor sociaal beheer. De criteria die de stad hanteert om te bepalen welke woningen in aanmerking komen voor sociaal beheer, zijn gebaseerd op de wettelijke bepalingen, de technische en financiële haalbaarheid om een woning in orde te brengen en de mate waarin ze kan dienen voor sociale verhuur.

Een woning wordt voor minstens negen jaar in sociaal beheer genomen. Als negen jaar niet volstaat om de kosten van de renovatie, de jaarlijkse vergoeding aan de eigenaar en de normale beheerskosten te recupereren, kan de stad de termijn verlengen tot de kosten zijn terugverdiend.