Stad Leuven pakt nachtlawaai aan met slimme technologie
21 Maart 2023
"Een bruisende stad is heel waardevol, maar dat is een goede nachtrust ook. Als Innovatiehoofdstad van Europa experimenteerden we daarom de voorbije maanden met innovatieve technieken om nachtlawaai aan te pakken." - Thomas Van Oppens
Met geluidsmeters bracht stad Leuven nachtlawaai in de Naamsestraat in kaart. Vervolgens testte de stad of ze met preventieve beïnvloedingstechnieken, ook gekend als nudgingtechnieken, het nachtlawaai kon verminderen of zelfs voorkomen. Zo paste de stad de openbare verlichting aan bij nachtlawaai en maande ze voorbijgangers met een lichtprojectie en stickers aan om stil te zijn. De resultaten van het testproject zijn veelbelovend. Dankzij de lichtprojecties daalde het aantal geluidspieken met 30%. De stad bekijkt nu of ze de opgedane inzichten kan inzetten in andere straten en buurten die last hebben van nachtlawaai.
"Leuven is traditioneel een echte uitgaansstad. Dat is fijn natuurlijk, maar het brengt ook nachtlawaai met zich mee en dat is op z'n zachtst gezegd storend voor wie de dag erna fris en monter op het werk moet verschijnen. Een bruisende stad is heel waardevol, maar dat is een goede nachtrust ook", vertelt schepen van ICT en studentenzaken Thomas Van Oppens. "Als Innovatiehoofdstad van Europa experimenteerden we daarom de voorbije maanden met innovatieve technieken om nachtlawaai aan te pakken, en dit in samenwerking met buurtbewoners." Nachtlawaai is vooral een probleem in straten van en naar het uitgaansgebied, de zogenaamde doortrekkersstraten. Eén van die straten is de Naamsestraat en daar vonden dan ook de tests plaats.
Vooral nachtlawaai op woensdag, donderdag en vrijdag
Tussen augustus 2021 en november 2022 bracht de stad met zeven geluidsmeters tussen de Collegeberg en het STUK de geluidsoverlast in kaart. Die toestellen namen geen gesprekken op – dat is bij wet verboden – maar analyseerden wel alle piekgeluiden van 70 decibel of meer en dat tussen 23 en 5 uur. Daaruit blijkt dat er vooral op woensdag, donderdag en vrijdag nachtlawaai is. Op donderdag werden de meeste pieken genoteerd: 1.093. Op woensdag en donderdag zijn de pieken het luidst: gemiddeld 88 decibel – vergelijkbaar met het lawaai van een grasmaaier. De lawaaierigste maand was oktober 2022. Maart 2022 staat op de tweede plaats, toen werden de coronamaatregelen opgeheven.
De stad ging ook na wie of wat het nachtlawaai veroorzaakt. Voertuigen komen op de eerste plaats. De tweede plaats is voor een restcategorie: alle geluiden die de computer niet herkent. Een menselijk oor zou die wel herkennen, maar opnemen is niet toegestaan, dus dat is niet traceerbaar. Op de derde plaats staan geroep en gezang. Op sommige momenten zijn die zelfs de belangrijkste oorzaak van nachtlawaai. Het gaat om 1.022 piekgeluiden op tien maanden tijd.
Thomas Van Oppens: "Meten is weten en dat is ook hier het motto. Deze resultaten zijn enorm waardevol. Ze leren ons op welke dagen van de week en op welke tijdstippen onze nudgingacties het meest effect kunnen hebben. Zo kunnen we heel gericht ingrijpen."
Straatverlichting dimmen of versterken
Met enkele nudgingtechnieken of nudges, psychologische beïnvloedingstechnieken, probeerde de stad vervolgens het nachtlawaai te verminderen. Met deze nudges behaalde Tabula Rasa, het bedrijf achter de nudgingtechnieken, trouwens de tweede plaats in de wedstrijd 'nudge van het jaar 2022'. De nudges werden steeds toegepast tussen 23 en 5 uur.
"Zo dimden of versterkten we de straatverlichting bij nachtlawaai", licht schepen Van Oppens toe. "Wanneer de geluidsmeters geluiden registreerden die de grens van 70 decibel voor langer dan 2 seconden overschreden én herkend werden als geluid dat afkomstig is van mensen, dan dimden dan wel versterkten we de openbare verlichting voor een periode van 10 minuten." Op die manier testte de stad of het donkerder maken van de straat of net extra licht creëren het meeste invloed heeft op het gedrag van luide passanten. De test liep van mei tot november 2022. "De resultaten tonen dat er in die periode iets minder nachtlawaai was. Helaas hebben we te weinig gegevens om dat effect toe te schrijven aan de nudge. Daar is meer onderzoek voor nodig, iets wat we later nog hopen te doen", aldus de schepen.
Lichtprojecties op het wegdek
Daarnaast experimenteerde de stad met een bewegende lichtprojectie ter hoogte van de Sint-Michielskerk. De projectie maakte voorbijgangers duidelijk dat ze de feestzone verlieten en de stiltezone betraden. De stad vroeg hen dus niet simpelweg om stil te zijn maar wel om rekening te houden met de slapende bewoners. "Zo creëer je meer begrip en dus ook meer gedragsverandering", aldus Van Oppens. Grote stickers op straat en raamborden met dezelfde boodschap herinnerden hen daaraan.
"We merken dat men tijdens de verplaatsing van en naar de Oude Markt vaak niet goed beseft dat men door een woonbuurt wandelt waar mensen slapen. De projectie roept feestvierders op het feestgebeuren in het uitgaanscentrum te laten en stil te zijn op weg naar huis," aldus studenteninspecteur Gil Vanommeslaeghe bij Politie Leuven.
"En met succes. In de testperiode – drie weken in de zomervakantie, en in oktober en november – daalde het aantal geluidspieken met 30%. Dat is behoorlijk spectaculair. We moeten er wel bij vermelden dat de projectie effect had tot 1 à 2 uur ’s nachts, daarna nam het effect af. En ook: tegen het laatste meetpunt, ter hoogte van het STUK, werden opnieuw meer geluidspieken geregistreerd. De vloerstickers en raamborden werkten dus minder goed als herinnering aan de stilteboodschap én daar was het effect van de projectie wat uitgewerkt", licht schepen Van Oppens toe. "Ondanks die kanttekeningen kunnen we besluiten dat de lichtprojectie werkt: ze heeft gezorgd voor minder nachtlawaai."
Vervolg
"Uit dit testproject kunnen we concluderen dat we nachtlawaai kunnen vaststellen zonder dat iemand ervan melding maakt. Maar belangrijker nog: we kunnen nachtlawaai verminderen zonder dat de politie moet tussenkomen", besluit Van Oppens. De stad bekijkt hoe ze de opgedane inzichten nu ook kan inzetten in andere straten en buurten die last hebben van nachtlawaai. Daarnaast wil de stad verder geluid meten en verder experimenteren met nudging.
De stad en politie Leuven werkten in dit project samen met Urban Sense (dataplatform), Tabula Rasa (ontwerpen van nudges), Claytech (opstellen van een voorspellingsmodel), Inetum-Realdomen in consortium met Munisense (geluidssensoren en geluidsclassificatie), Fosfari (slimme verlichting) en onderzoekers van de KU Leuven. Dit project kan rekenen op een subsidie van 183.740 euro van het Vlaams Agentschap Innoveren en Ondernemen (VLAIO).