Repaircafés, een materialenbib, vrije software, een park dat door burgers zelf ingericht wordt, een moestuin die buren samen bewerken... Het zijn allemaal voorbeelden van wat we 'commons' noemen. Groen wil dat Leuven een stad wordt waar de zogenaamde 'commons' kunnen floreren. De stad zou een ondersteunende partner moeten worden voor deze vernieuwende burgerinitiatieven van onderop. Een gekend mondiaal voorbeeld: Wikipedia Het is een term die nog een beetje abstract klinkt: de commons. Een commons is een gedeeld materieel of immaterieel goed dat gedragen of geproduceerd wordt door een gemeenschap. In een stadscontext gaat het dan vaak over burgercollectieven. Op mondiaal vlak is Wikipedia er allicht het bekendste voorbeeld van: een online encyclopedie, die draait op vrije software, aangemaakt, internationaal uitgebouwd en steeds weer verfijnd door burgers, vrij toegankelijk voor iedereen. Het gaat dus over een goed dat niet door de staat maar ook niet door de markt wordt beheerd, wel door een gemeenschap van burgers.

Bottom-up, niet top-down

Wanneer een groep burgers samen ervoor kiest om zelf een autodeelsysteem te maken, samen gereedschap te delen of een gemeenschappelijke tuin te beheren dan zijn dat voorbeelden van commons, die steeds meer opgang maken in onze steden. De gemeenschap maakt zelf regels voor het beheer van het goed. De leden van die gemeenschap kun je 'commoners' noemen. In heel veel steden zijn er allerlei uitdagende experimenten aan de gang. Ze bieden een perspectief op een duurzame toekomst waarin burgers zelf weer greep krijgen op hun omgeving en letterlijk en figuurlijk ruimte veroveren die daarvoor soms te zeer top-down door de overheid werd ingenomen of bezet werd door commerciële bedrijven.

Wanneer een collectief van burgers zelf energie gaat produceren of een oude dorpszaal die staat te verkommeren in handen neemt en ter beschikking stelt van de gemeenschap, dan ontstaat er een nieuwe burgerdynamiek in de samenleving. Wanneer burgers samen met de boer een plukboerderij (CSA) of Community Land Trust (CLT) beheren dan ontstaat een nieuwe vorm van economie die gebaseerd is op gemeenschappelijk gebruik en dus anders omgaat met 'eigendom'.

Gent maakte een Commons Transitie Plan

In Gent is er onlangs een onderzoek uitgevoerd naar de vele reeds bestaande stedelijke commons. Dat resulteerde in een 'Commons Transitie Plan' voor Gent. In dat plan staan heel wat voorstellen om te komen tot een cultuur waarin dergelijke commons kunnen floreren en elkaar vinden.

David Dessers, gemeenteraadslid: "Ook in Leuven zien we tal van interessante projecten van burgers ontstaan. Maar de gangbare politiek in onze stad is er nog te veel een van alles willen sturen en onder controle houden, soms zelfs recupereren. Er begint iets te veranderen, maar slechts heel voorzichtig. Als lokale overheid kun je een partner zijn, onder meer door juridische steun te bieden, ruimtes ter beschikking te stellen en kennis te delen. Als Groen zijn wij er voorstander van dat Leuven leert uit de ervaringen van Gent en andere steden en zelf ook een echte commonsstad wil worden. In Italië hebben reeds 140 steden een plan opgesteld om commons te bevorderen. Concreet stellen we voor dat de stad, samen met de kennisinstellingen, de aanwezige commons in kaart brengt. Dat onderzoek moet duidelijk maken wat de Leuvense commoners precies verwachten van hun stedelijke overheid. Op basis van dat alles kan de stad dan een ondersteunende structuur uitbouwen. Een voorbeeld van een aanbeveling in het Gentse plan is de oprichting van een 'Commons Stadslabo'. Het gaat dan om een soort incubator voor dergelijke burgerinitiatieven. De stad van de toekomst maken we samen met de burgers. Het creëren van een bestuurscultuur die actief ruimte maakt (letterlijk en figuurlijk) voor de nieuwe commons zal daarin een belangrijke rol spelen."

David Dessers